Z analiz medycznych wynika, że farmakoterapia depresji przynosi rezultaty. Czy jednak poprawa nastroju po lekach antydepresyjnych może prowadzić do ich nadużywania i uzależnienia? Czy leki antydepresyjne, kupowane bez recepty mogą być zagrożeniem? Czy i jak uzależniają antydepresanty?
Leki na depresję i ich skuteczność
Na Uniwersytecie Oxfordzkim[i] przeprowadzono ponad 500 obserwacji pacjentów depresyjnych, zażywających leki przeciwdepresyjne lub placebo. Wyniki badania potwierdzają skuteczność leków antydepresyjnych. I choć nie na każdego pacjenta działają one tak samo, a niekiedy wiele czasu mija, zanim lekarz odkryje odpowiedni lek dla pacjenta, to z badania wysuwa się wniosek, że warto walczyć z depresją farmakologicznie. W porównaniu z grupą otrzymującą placebo, aż 60% badanych odczuło spadek symptomów depresji nawet o połowę. Czy jednak stosowanie środków antydepresyjnych będzie zawsze bezpieczne?
Jak działają leki antydepresyjne?
Leki antydepresyjne oddziałują na poziom neurotransmiterów w naszym mózgu. Są one odpowiedzialne za nasze samopoczucie. Jeśli niektórych z nich jest za mało, możemy czuć się przygnębieni i pozbawieni humoru. Mocne zaburzenia poziomu neurotransmiterów prowadzą do głębokich stanów depresyjnych, które są niebezpieczne dla zdrowia i życia chorego.
Leki antydepresyjne nie są w stanie działać precyzyjnie (bo nie do końca wiadomo, jaki poziom neurotransmiterów będzie u chorego najwłaściwszy) i mogą wywoływać różne skutki uboczne – np. uczucie zmęczenia zwiększoną potliwość, suchość w ustach, zaparcia i inne.
Uzależnienie od leków antydepresyjnych
Czy od leków antydepresyjnych można się uzależnić? Otóż zdania na ten temat są mocno podzielone. Zdaniem lekarzy psychiatrów, leki antydepresyjne nie uzależniają. Jednocześnie pacjent, który zdecyduje się zbyt szybko bądź nieprawidłowo odstawić leki, może doświadczyć szeregu nieprzyjemnych objawów – od nagłego pogorszenia samopoczucia, po objawy z ciała (nudności, biegunki, drżenie kończyn). Może mieć zaburzenia snu, doświadczać niepokoju, nadwrażliwości na światło. Są to tzw. objawy odstawienia. Zdaniem niektórych lekarzy, nie świadczą one o uzależnieniu. Zdaniem innych – są jego dowodem.
Za tezą, że antydepresanty nie powodują uzależnienia, ma przemawiać fakt, że jeśli jednak pacjent będzie rezygnował z leku zgodnie z zaleceniami lekarza, powoli i w określony sposób, nie będzie odczuwał aż tak drastycznej zmiany. Objawów odstawienia nie będzie bądź będą niewielkie.
Problemem dla niektórych pacjentów może być jednak pogorszenie się jakości życia po odstawieniu leków i powrót do stanów depresyjnych. Wynika to jednak nie z uzależnienia od leku, ile z tego, że często leki antydepresyjne nie leczą choroby, a jedynie usuwają jej objawy. Jeśli się jej odstawi, a choroba nie została wyleczona (np. za pomocą psychoterapii), to objawy powrócą.
Leki antydepresyjne bez recepty – czy można się od nich uzależnić?
Środki, które można nabyć bez recepty, a które mają działać przeciwdepresyjnie, są łagodnie działającymi preparatami opartymi na wyciągach z ziół. Jest to najczęściej dziurawiec, szafran, szyszki chmielu, kozłek lekarski. Nie powinno się ich stosować bez umiaru i konsultacji lekarskiej, bo dziurawiec może wchodzić w reakcję z innymi lekami (np. przeciwzakrzepowymi). Nie mają one jednak potencjału uzależniającego w klasycznym tego słowa rozumieniu.
Zdarzyć się może jednak uzależnienie, którego bazą jest przekonanie chorego, że bez środka nie poradzi sobie w życiu i nie będzie w stanie normalnie funkcjonować. Uzależnieni od suplementów przeciwdepresyjnych (tak jak uzależnieni od innych suplementów) mają tendencję do zwiększania dawek ponad dopuszczalne normy, co może już skutkować problemami zdrowotnymi.
[i] Health Biomedical Research Centre
