Depresja stanowi obecnie czwarty najpoważniejszy problem zdrowotny na świecie i dotyka około 10% populacji. Jest to choroba, która może dotknąć osoby w każdym wieku. Zachorować na nią może każdy niezależnie od płci, wykształcenia czy pozycji społecznej. Cierpią na nią osoby, które doświadczyły w życiu nieszczęścia, ale również osoby spełnione zawodowo, zamożne, określane „człowiekiem sukcesu”.
Depresja to stan, w którym występuje pogorszenie nastroju, spadek energii, obniżenie aktywności i zainteresowań. Takie objawy mogą dotknąć każdego, kto doświadczył długotrwałych sytuacji stresowych, przemęczenia lub przykrych zdarzeń losowych. Takie osoby mają również problem przy wykonywaniu nawet najprostszych, codziennych czynności, niszcząc niekiedy relacje z rodziną i przyjaciółmi.
Jak więc prawidłowo zdiagnozować depresję i odróżnić ją od chwilowego spadku formy?
Objawy depresji
Do najczęściej występujących objawów depresji można zaliczyć:
– ogólne pogorszenie nastroju,
– ciągłe poczucie smutku i nieszczęścia,
– obojętność na to, co dzieje się wokół nas,
– stany lękowe pojawiające się znienacka i bez przyczyny, nasilające się w trudniejszych zadaniach,
– nieustanne poczucie winy,
– niska samoocena,
– myśli samobójcze,
– brak apetytu i szybki spadek masy ciała,
– kłopoty ze snem,
– brak koncentracji,
– spowolnione ruchy, szybkie męczenie się,
– utrata sił fizycznych oraz psychicznych.
Depresji towarzyszą często również uporczywe dolegliwości cielesne jak na przykład bóle żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, podbrzusza lub pleców.
Rodzaje depresji
1. Depresja urojeniowa – dochodzi wówczas do nasilenia objawów związanych z obniżeniem własnej wartości i negatywnymi myślami o przyszłości. Osoby odnoszą obojętne sygnały z otoczenia skierowane do samych siebie. Pojawia się myślenie katastroficzne i nieufność wobec bliskich.
2. Depresja lękowa – objawia się wyjątkowo silnym uczuciem niepokoju z nerwowym pobudzeniem. Dominuje wówczas znaczące obniżenie poczucia własnej wartości, a przyszłość widnieje wyłącznie w czarnych barwach.
3. Depresja z zahamowaniem (osłupienie depresyjne) – wówczas taka osoba nie podejmuje żadnej aktywności. Nie odżywia się, nie nawiązuj z nikim kontaktu, na długo pozostaje w jednej pozycji i ma nieruchomy, cierpiący wyraz twarzy.
4. Depresja dwubiegunowa – jest to naprzemienne występowanie depresji oraz manii. Połączenie tych dwóch stanów może nieść ze sobą przykre skutki, nawet samobójstwo. Choremu wydaje się, że może wszystko, nie widzi żadnych przeszkód, bywa niebezpieczny. W leczeniu takich zaburzeń stosuje się bardzo silne leki przeciwpsychotyczne, które trzeba stale przyjmować.
5. Dystymia, kiedyś nazywana depresją nerwicową – obecnie określana jest jako przewlekłe obniżenie nastroju trwające co najmniej dwa lata. Osoby z dystymią są przez większą część dnia smutne, zmęczone, mają poczucie nieradzenia sobie. Dystymię leczy się za pomocą leków przeciwdepresyjnych oraz psychoterapii.
6. Depresja nietypowa (atypowa) – stan depresyjny, w którym kluczową rolę odgrywa specyficzne „odwrócenie” cech depresji typowej. Najczęstsza różnica to zwiększony apetyt, czyli objadanie się oraz nadmierna senność.
7. Depresja sezonowa – pojawia się w określonej porze roku, zwykle wtedy, kiedy dzień staje się krótszy i słońca jest coraz mniej. Występuje nadmierna senność, spowolnione funkcje życiowe, zdecydowanie obniżony nastrój, niepokój i rozdrażnienie, wzmożony apetyt i przyrost masy ciała. Ten rodzaj depresji występuje najczęściej u osób pomiędzy 20 a 30 rokiem życia. W jej leczeniu najczęściej stosuje się fototerapię.
8. Depresja poporodowa – to stan depresyjny, którego przyczyną są zmiany hormonalne towarzyszące ciąży i ogromna odpowiedzialność po porodzie związana z opieką nad niemowlęciem. Najczęstsze objawy to m.in.: zaburzenia snu i łaknienia, brak radości z kontaktów dzieckiem oraz poczucie niekompetencji i nieradzenia sobie z dzieckiem.
Przyczyny depresji
Przyczyny depresji można podzielić na biologiczne (wówczas występuje depresja endogenna, organiczna lub jednobiegunowa) oraz psychologiczne (depresja egzogenna, reaktywna).
Przyczyny biologiczne wynikają z zaburzeń biologicznych, np. w produkcji neuroprzekaźników takich jak serotonina czy noradrenalina. W takich przypadku niezwykle ważne są czynniki genetyczne. To właśnie na podstawie przyczyn biologicznych opracowywane są leki na depresję. Mogą być one powodem występowania depresji w kolejnych pokoleniach.
Do psychologicznych przyczyn depresji należą m.in.: negatywny sposób myślenia; obarczanie się winą za nieszczęśliwe sytuacje; przekonanie, że nic nas dobrego w życiu nie spotka; wspominanie tylko złych wydarzeń; brak wiary w siebie; niepodejmowanie próby rozwiązania problemu; stawianie wygórowanych wymagań; konflikty w domu; znęcanie się psychiczne lub fizyczne np. molestowanie.
Przyczyny psychologiczne depresji związane są również z wystąpieniem stresującego wydarzenia życiowego, np. śmierć bliskiej osoby, rozwód, choroba. Zaburzenia depresyjne występują bardzo często równocześnie z chorobami somatycznymi takimi, jak, m.in. nadciśnienie, cukrzyca i praktycznie wszystkie choroby neurologiczne. Depresja może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem tych chorób (np. osoba z obniżonym nastrojem zaczyna być podatna na infekcje, ponieważ zaburzony jest jej układ odpornościowy, a przewlekłe infekcje prowadzą do obniżonego nastroju). Taki rodzaj depresji być również wynikiem działania stosowanych leków albo narażania na substancje psychoaktywne.
Przyczyny depresji mogą być również mieszane. Do mieszanego rodzaju można zaliczyć depresję poporodową, w której rolę odgrywają zarówno czynniki psychiczne, jak i zaburzenia hormonalne.
Leczenie depresji
Jeśli istnieje podejrzenie, że my sami lub ktoś z naszych bliskich choruje na depresję, musimy podjąć zdecydowane kroki. Im szybciej to zrobimy, tym lepiej. Depresja sama nie minie, wręcz przeciwnie – będzie się tylko pogłębiać. Wymaga indywidualnie dobranej, długotrwałej (co najmniej 6-miesięcznej) i systematycznie prowadzonej terapii farmakologicznej. Wyróżnia się następujące rodzaje psychoterapii: interpersonalna, poznawcza oraz psychodynamiczna. Przy leczeniu depresji stosuje się leki przeciwdepresyjne mające wpływ na stężenie we krwi serotoniny i noradrenaliny. Nowoczesne antydepresanty nie powodują prawie żadnych skutków ubocznych. Często występują tylko na początku terapii. Nie uzależniają, nie zmieniają osobowości, nie są również środkami pobudzającymi lub uspokajającymi. Efekty leczenia są indywidualne i zależne od pacjenta i jego sytuacji życiowej.
