Pomoc dla osób współuzależnionych

Zmiany w sposobie funkcjonowania u osób współuzależnionych często uruchamiają bądź wzmacniają zmiany u osób uzależnionych w kierunku zdrowienia systemu rodzinnego i poszczególnych jego członków. Wynika to z faktu znaczącego podobieństwa w funkcjonowaniu psychologicznym oraz społecznym osób pijących i ich partnerów.

Pomimo tego, że osoby pijące alkohol mogą wielokrotnie w ciągu swojego życia zmieniać wzorzec spożywania alkoholu od abstynencji poprzez picie ryzykowne i szkodliwe powinieneś wiedzieć, że:

u osób uzależnionych, również tych po długoletnim okresie abstynencji, nawet najmniejsza dawka alkoholu może wyzwalać zjawisko gwałtownego nawrotu objawów zespołu uzależnienia. Konsekwencją może być nawrót choroby. Unikać należy więc nawet najmniejszych dawek alkoholu, który zawierać mogą słodycze, leki, potrawy przyrządzane na bazie alkoholu.

Należało by tu powiedzieć co to są objawy uzależnienia. Zalicza się do nich:

• silna, nieodparta chęć spożywania alkoholu tzw. głód alkoholowy (nawet mała dawka alkoholu może spowodować powrót do ciągu alkoholowego)
• upośledzona kontrola nad piciem (zakładanie, że można wypić określoną ilość alkoholu a w rezultacie trudność w zaprzestaniu picia)
• alkoholowy zespół abstynencyjny (po odstawieniu alkoholu mogą występować niektóre z objawów odstawienia, m.in. drżenie mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, nudności, bezsenność, drażliwość, niepokój, wzmożona potliwość, padaczka poalkoholowa, omamy wzrokowe lub słuchowe)
• zmieniona tolerancja na alkohol (u niektórych osób tolerancja na alkohol może mieć cały czas tendencję rosnącą. Jest to o tyle niebezpieczne, że dochodzi do ostrego zatrucia alkoholowego i śmierci. U innych osób tolerancja na alkohol najpierw wzrasta a następnie ma tendencję spadkową, czyli mniejsza niż kiedyś dawka alkoholu jest potrzebna do tego aby się upić)
• zaniedbywanie innych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań w następstwie picia alkoholu
• picie alkoholu pomimo wyraźnych dowodów szkodliwych następstw

Upośledzona zdolność kontrolowania zachowań związanych z piciem u osób uzależnionych nigdy nie wróci do stanu sprzed uzależnienia (trudności w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia do wcześniej założonego poziomu, wysiłek zmierzający do zmniejszenia lub kontrolowania picia).

Dlatego niemożliwe jest aby osoba uzależniona piła tak jak kiedyś kiedy miała kontrolę nad ilością i częstotliwością wypijanego alkoholu.

• zwykle zwiększona jest tolerancja na alkohol czyli ta sama dawka nie przynosi oczekiwanego efektu.

Takie picie prowadzi do uszkodzenia narządów wewnętrznych i mózgu a to w konsekwencji do śmierci.

Terapia uzależnienia od alkoholu nie powoduje, wyleczenia z choroby. Uzależnienie od środków psychoaktywnych jest chorobą przewlekłą, nieuleczalną i śmiertelną.

Terapia jest procesem długoterminowym mającym na celu zmianę przekonań, przyzwyczajeń, zachowań destrukcyjnych i nabraniu umiejętności rozpoznawania głodu alkoholowego i radzeniu sobie z nim. Terapia to proces trwający około dwóch lat w przypadku osób uzależnionych.

Przebywanie z osobami pijącymi lub w miejscach, w których znajduje się alkohol może wywołać głód alkoholowy.

Nie stawiaj więc alkoholu na stole w trakcie przyjęć, nie namawiaj osoby uzależnionej aby brała udział w takich przyjęciach. Pozbądź się alkoholu z domu.

Co to jest głód alkoholowy?

Głód alkoholowy występuje u osób uzależnionych do końca życia. Jest to naturalne i nie należy się go bać. Chodząc na terapię osoby uzależnione otrzymują narzędzia do tego aby w asertywny sposób radziły sobie z głodem. To tak jak jazda samochodem. Gdy uczymy się jeździć, na początku musimy uważać i skupiać się bardzo na tym aby włączyć sprzęgło gdy mamy wrzucić inny bieg, który bieg przy jakiej prędkości wrzucić, włączyć kierunkowskaz gdy skręcamy itd. Z czasem dochodzimy do nawyku, musimy być uważni na drogę, ale robimy te same czynności automatycznie. Na początku drogi trzeźwienia jest podobnie. Potrzebujemy instruktora (w tym wypadku terapeuty), który będzie towarzyszył osobie uzależnionej domomentu aż uzna, że taka osoba może samodzielnie radzić sobie z głodem alkoholowym.

Jaką rolę może tu odegrać rodzina?

Rodzina najlepiej zna osobę pijącą. Doskonale wie kiedy alkoholik zaczyna „szukać dziury w całym”. Często słyszy się od osób współuzaleznionych „ja wiedziałam/łem, że się napije bo już go/ją zaczęło nosić. Czepiał/a się wszystkiego”. Może być też tak, że osoby przed rozpoczęciem picia starają się być bardzo miłe dla rodziny, kupują im prezenty aby mieć wewnętrzną zgodę na picie. Warto jest w takich sytuacjach dawać sygnał osobie uzależnionej, że widzimy, iż coś niedobrego z nią się dzieje. Nie wpadajmy jednak w panikę. To osoba uzależniona ma wziąć odpowiedzialność za to co z tą informacją zrobi. Nawet jeśli z niej nie skorzysta i zapije to będzie to nauka dla niego/niej, że następnym razem warto z takiej informacji skorzystać. Takie sytuacje omawiane są później w terapii. Problem często jest w tym, że rodzina bierze odpowiedzialność za picie lub nie picie osoby uzależnionej. Na tym właśnie polega współuzaleznienie. Lęk przed kolejną sytuacją w której alkoholik zapije jest tak duży, że rodzina zaczyna brać odpowiedzialność za to co zrobi osoba uzależniona.

Wskazówki jak radzić sobie w takich sytuacjach można otrzymać na grupie wsparcia dla osób współuzależnionych lub na terapii dla osób współuzaleznionych.

Czym jest współuzależnienie?

W pracy terapeutycznej spotykamy się często ze stwierdzeniem: „mój mąż/żona pije. Ja nie jestem współuzalezniona/współuzależniony. Ja przecież nie piję tak jak partner”. Takie stwierdzenie dotyczy nie tylko małżonków czy partnerów osoby uzależnionej. Chora bowiem jest cała rodzina żyjąca z osobą uzależnioną (dzieci, matki, ojcowie, partnerzy). W pracy terapeutycznej obserwuje się znaczące podobieństwa w funkcjonowaniu psychologicznym oraz społecznym osób pijących i ich partnerów. Osoby współuzależnione mają bowiem trudności z:

• odczuwaniem poczucia własnej wartości;
• wytyczaniem granic psychologicznych; osoba, która ma problem z wytyczaniem granic psychologicznych przeżywa wewnętrzną rozterkę pomiędzy tym co chciałaby zrobić a tym co robi. Często obwinia innych za to w jakiej sytuacji się znalazła lub bierze nadmierną odpowiedzialność na siebie aby sprostać wymaganiom innych.
• doświadczaniem i wyrażaniem własnej rzeczywistości w zrównoważony sposób; Osoba współuzależniona nie realizuje własnych potrzeb, tylko wszystkie działania wykonuje w odpowiedzi na zachowanie partnera. Nie bierze pod uwagę siebie, ale to, jak będzie się zachowywał partner i jak może na to zareagować.
• zaspakajaniem swoich dorosłych potrzeb i pragnień.1 -trudność w dbaniu o swoje własne dorosłe potrzeby i pragnienia

Ponieważ każdy z systemów, do których należy człowiek, ma na niego wpływ, a zarazem jest przez niego kształtowany, a najsilniejszym systemem oddziałującym na człowieka na każdym etapie jego życia jest jego system rodzinny, problemy pojawiające się w rodzinie dotyczą wszystkich jej członków.

Poniżej znajdują się porady i wskazówki dla osób żyjących z osobą uzależnioną. Jeśli egzekwowanie ich sprawia Ci trudność warto skorzystać z uczestnictwa w grupie wsparcia dla osób współuzaleznionych, na której możesz zdobyć podstawowe informacje na temat uzależnienia.

Porady i wskazówki dla osób żyjących z osobą uzależnioną:

• Nie bierz na siebie winy za uzależnienie bliskiej Ci osoby. Uzależnienie jest chorobą, a nie problemem, wywołanym przez żony, przyjaciół, dzieci czy rodziców.
• Przestań zwodzić się wymówkami wymyślanymi przez osobę uzależnioną.
• Nigdy nie prowadź dyskusji z osobą uzależnioną, będącą pod wpływem środka uzależniającego, bo niewiele można wtedy zyskać. Staraj się z nią rozmawiać, gdy jest trzeźwa.
• Przyjrzyj się spokojnie własnemu piciu i temu, jak używasz innych środków chemicznych (np. narkotyków lub leków przeciwbólowych, nasennych). Bywa, że bliscy osoby uzależnionej, same popadają w uzależnienie.
• Nie uciekaj dłużej od faktów. Zdobądź wiedzę na temat mechanizmów uzależnienia
• Nie obwiniaj osoby uzależnionej za swoje życie. Zacznij koncentrować się na własnych działaniach, to dzięki nim możesz się podnieść albo załamać.
• Przestań kontrolować uzależnienie bliskiej Ci osoby. Dowiedz się o formach terapii dla osób uzależnionych i wymagaj kontynuowania leczenia . Pamiętaj, że sam/-a w pojedynkę nie doprowadzisz jej do trzeźwości.
• Przestań przychodzić „z pomocą” osobie uzależnionej. Zacznij pozwalać jej na cierpienie i ponoszenie odpowiedzialności za konsekwencje wynikające z jej uzależnienia.
• Skieruj uwagę na siebie, staraj się wracać do wzorów normalnego życia. Nie krąż dłużej wokół powodów uzależnienia.
• Zacznij mówić to, co myślisz i robić to, co mówisz. Przestań grozić. Jeśli stawiasz jakieś warunki-konsekwentnie to realizuj.
• Odrzucaj nierealne obietnice i nie opieraj na nich swoich planów życiowych.
• Przestań narzekać, oburzać się, gderać, wygłaszać kazania i przymilać się. Zacznij rzeczowo informować osobę uzależnioną o jej niewłaściwym postępowaniu i traktuj ją jak osobę dorosłą.
• Zacznij ochraniać siebie, poszukaj sojuszników- odrzuć tajemnicę. Nie pozwól krzywdzić siebie i dzieci.
• Pamiętaj, że uzależnienie to ciężka, przewlekła choroba i aby pomóc członkowi rodziny w pokonaniu jej, trzeba koniecznie zaakceptować ten fakt i przestać się wstydzić. Alkoholizm to bardzo uciążliwa choroba, ale jedna z wielu, z której powrót do zdrowia jest możliwy.
• Nie należy liczyć na natychmiastowe efekty leczenia. Uzależnienie jest chorobą przewlekłą, leczenie również wymaga czasu, a nawroty są prawdopodobne. Bardzo potrzebne jest w tym czasie wspieranie osoby, która się leczy. Abstynencja to wielkie cierpienie i wyrzeczenie, szczególnie w początkowej fazie. Pomóż je w tym, wspieraj go – zarówno psychicznie uprzejmością, miłością, zrozumieniem, jak swoim zachowaniem (np. nie pijąc razem z nim, nie chodząc z nim w miejsca, gdzie jest alkohol/narkotyki lub osoby pod wpływem).
• Nie musisz dłużej kontrolować picia/brania osoby uzaleznionej. Zacznij koncentrować się na jego potrzebie leczenia.

OSOBY TOWARZYSZĄCE UZALEŻNIONYM SAME PRZEŻYWAJĄ WIELE TRUDNOŚCI, FRUSTRACJI I TRUDNYCH SYTUACJI – NIE POZOSTAWAJ Z TYM SAMA, SKORZYSTAJ ZE WSPARCIA DLA OSÓB WSPÓŁUZALEŻNIONYCH (POPRZEZ UCZESTNICTWO W TERAPII, GRUPIE WSPARCIA LUB MITYNGACH AL-ANON).

W TEN SPOSÓB POMOŻESZ ZRÓWNO SOBIE, JAK I BLISKIEJ OSOBIE UZALEŻNIONEJ – LEPIEJ REAGUJĄC W ŻYCIU CODZIENNYM NA TRUDNOŚCI WYNIKAJACE Z UZALEŻNIENIA.