Schizofrenia jest zaburzeniem psychicznym, związanym z błędnym postrzeganiem rzeczywistości, często prowadzącym do psychozy. Należy do chorób cywilizacyjnych i dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn a rozwijać może się już w młodej dorosłości. Jak rozpoznać schizofrenię, jak sobie z nią poradzić i czy istnieje możliwość jej leczenia?
Bardzo często najbliżsi chorego, początkowo zauważają pewne niepokojące zmiany w jego zachowaniu. Jednak znajdują dla nich szereg wytłumaczeń jak np. traumatyczne przeżycia czy stres. Schizofrenik wówczas stopniowo wycofuje się z życia, zaczyna być nieufny wobec innych, zamknięty w sobie i podejrzliwy. Dodatkowo unika kontaktów z innymi osobami, co ostatecznie doprowadza do tego, że chory przestaje wychodzić z domu. Często występuje również obojętność wobec ważnych spraw lub wypowiadanie nieodpowiednich słów do danej do sytuacji.
Przyczyny schizofrenii
Przyczyny tej choroby nie są do końca znane. W jej rozwoju pod uwagę bierze się czynniki:
- biologiczne,
- genetyczne,
- społeczne,
- środowiskowe (dotyczy to szczególnie osób predysponowanych do schizofrenii, ze względu na rodzinne obciążenie),
- psychologiczne.
Na schizofrenię najbardziej narażone są osoby, u których w rodzinie pierwszego stopnia, rozpoznano tę chorobę. Jednak pomimo podatności genetycznej, choroba nie zawsze musi występować, ponieważ jej rozwój zależny jest od wielu innych czynników. Schizofrenia może być równie dobrze wynikiem nieodpowiedniego wychowania, traumatycznych wydarzeń czy choroby somatycznej. Wniosek jest więc jeden – schizofrenia to połączenie wielu czynników psychologicznych, genetycznych i biologicznych, które miały miejsce u chorego.
Wśród innych czynników, które mogą mieć jakikolwiek wpływ na powstawanie schizofrenii, wyróżnia się, chociażby problemy z ciążą i jej samym porodem (np. komplikacje podczas porodu, które doprowadziły do niedotlenienia mózgu). Istotnymi czynnikami mogą być również: dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej, doświadczenie przemocy, prześladowanie za strony innych lub zażywanie środków psychoaktywnych.
Objawy schizofrenii
Schizofrenia to choroba najczęściej ujawniająca się we wczesnej dorosłości. Jej objawy można podzielić na pozytywne (wytwórcze), negatywne oraz poznawcze. Do pierwszych należą urojenia i halucynacje (omamy). Urojenia to zaburzenia treści myślenia, polegające na fałszywych przekonaniach, błędnych sądach oraz podtrzymywaniu swojej wersji pomimo obecności argumentów i dowodów wskazujących na jej nieprawdziwość. Halucynacje natomiast są zaburzeniem spostrzegania. Są to nieprawdziwe doznania zmysłowe spowodowane zaburzeniem funkcji poznawczych organizmu, czyli obrazy, dźwięki, smaki, zapachy, doznania czuciowe.
Objawy negatywne schizofrenii natomiast wyrażają się w spadku aktywności chorego. Traci on wówczas zainteresowanie rzeczami, które dotychczas sprawiały mu satysfakcję, unika przebywania między ludźmi. Komunikacja międzyludzka sprawia mu coraz większy problem, wyrażanie emocji, gesty, mimika zostają upośledzone. Postępująca bierność i apatia mogą prowadzić do załamania życiowych planów, a nawet przerwania nauki.
Do objawów poznawczych zalicza się problemy z pamięcią, inteligencją i koncentracją. Schizofrenik ma problemy z codziennymi czynnościami, nie może zaplanować sobie dnia a co dopiero dalszej przyszłości, zapomina, co robił w krótkiej przeszłości, nawet do tego stopnia, że wylatują mu z głowy przeczytane dopiero co zdania i usłyszane lub wypowiedziane słowa.
Wymienionym powyżej objawom dodatkowo bardzo często towarzyszy żal, smutek, brak zadowolenia z życia codziennego. Uczucia te mają się nijak do rzeczywistości, sytuacji chorobowych, są sprzeczne z przeżywanymi przez schizofrenika sytuacjami. Chory często się śmieje w sytuacjach poważnych lub smutnych i na odwrót. Ma wyraźny problem ze zrozumieniem sytuacji wokół niego, zachowań ludzi i ich słów.
Schizofrenia – rodzaje
Ze względu na stopień nasilenia poszczególnych objawów, wyróżnia się kilka podstawowych odmian choroby:
- Schizofrenia prosta – rozwija się bardzo powoli. Nie występują wówczas urojenia ani omamy, jedynie sztywność emocjonalna, ubogie słownictwo, spowolnienie psychoruchowe i apatia.
- Schizofrenia paranoidalna – jej głównym problemem są występujące omamy, takie jak słyszenie głosów, widzenie ludzi i przedmiotów, których w rzeczywistości nie ma. Osoba chora często może porozumiewać się z osobami, które widzi jedynie w swojej wyobraźni.
- Schizofrenia rezydualna – trwa już od wielu lat. Osoba chora jest obojętna, bierna, spowolniona ruchowo. Jej zasób słownictwa jest ubogi, ma problemy z odczuwaniem emocji.
- Schizofrenia katatoniczna – jej główne objawy to otępienie i giętkość woskowa tzn., że chory jest niewrażliwy na bodźce zewnętrze, pozostaje przez bardzo długi czas w jednej pozycji, a jego mimika twarzy jest mocno ograniczona, nawet do tego stopnia, że nie może nic wypowiedzieć.
- Schizofrenia hebefreniczna (zdezorganizowana) – występuje się wówczas problem z wyrażaniem uczuć, zaburzenia myślenia, urojenia.
- Schizofrenia niezróżnicowana – w tym przypadku pojawiają się objawy ze wszystkich powyższych rodzajów schizofrenii, a przebieg choroby trudno przypisać do konkretnego podtypu.
Leczenie schizofrenii
Obecnie bardzo często, leki przeciwpsychotyczne mogą uspokoić objawy, jakie daje schizofrenia. Leki te potrafią przywrócić równowagę chemiczną w mózgu, wyciszyć pacjenta i znacząco zmniejszyć występowanie omamów i urojeń. Jeżeli choroba rozwija się stopniowo, a jej symptomy mają niewielkie natężenie, chory może również skorzystać z opieki ambulatoryjnej. Jednak w każdym przypadku wymagane jest leczenie psychiatryczne. Gdy zdarzają się ostre napady choroby, często pacjent wymaga hospitalizacji. Zazwyczaj jednak pacjenci leczeni są ambulatoryjnie i rzadko kiedy trafiają do szpitala. Ważna jest współpraca lekarza z pacjentem, ponieważ ustalają oni wspólnie szczegóły leczenia.
